Adimen- edo garapen-desgaitasuna
FEVAS Plena Inclusión Euskadik bere gain hartzen du AAIDDren, Adimen- eta Garapen-Desgaitasunen Amerikako Elkartearen, adimen-desgaitasunaren definizioa.
Adimen-desgaitasuna duten pertsonek mugak dituzte adimen arloko funtzionamenduan eta eguneroko bizitzako jardueretan. Beste pertsona batzuei baino gehiago kostatzen zaie hainbat egoeratan ikastea, ulertzea eta komunikatzea. Zailtasunak izan ditzakete etxeko lanak egiteko, beste pertsona batzuekin harremanetan jartzeko edo dirua administratzeko.
Adimen-desgaitasuna pertsonaren araberakoa da, baita bere inguruko traben edo oztopoen araberakoa ere. Ingurunea inklusiboa eta irisgarria bada, adimen-desgaitasuna duten pertsonek zailtasun gutxiago dituzte moldatzeko.
Adimen-desgaitasuna, oro har, iraunkorra da, hau da, bizitza osorako, eta eragin handia du pertsonaren eta haren familiaren bizitzan.
Garrantzitsua da adieraztea:
- Adimen-desgaitasuna ez dela gaixotasuna, eta, beraz, ez dela sendatzen.
- Adimen-desgaitasuna ez dela gaixotasun mentala.
- Adimen-desgaitasuna duten pertsonak gainerakoak bezalako herritarrak direla.
- Pertsona horietako bakoitzak gaitasun, gustu, amets eta behar bereziak dituela. Gutako edozeinek bezala.
- Adimen-desgaitasuna duten pertsona guztiek dutela aurrera egiteko aukera, laguntza egokia ematen badiegu.
Adimen-desgaitasun mota asko eta horietarako arrazoi desberdinak daude
Batzuk jaio aurretik sortzen dira, beste batzuk erditzean eta beste batzuk haurtzaroko gaixotasun larri baten ondorioz, baina beti 22 urte bete baino lehen.
2021ean, AAIDDk eguneratu egin zuen adimen-desgaitasunaren definizioa. Definizio berri horrek zenbait ideia indartzen ditu:
- Pertsona guztiak garatu eta hazi daitezke.
- Jardunbideak ebidentzian oinarritu behar dira.
- Pertsona bakoitzarengan zentratutako laguntza-sistema ona behar da.
- Emaitza pertsonaletarako orientazioa.
Garapen-desgaitasuna
Garapen-desgaitasunek baldintza hauek barne-hartzen dituzte:
- Adimen-desgaitasuna bera.
- Autismoaren espektroko nahastamenduak (TEA).
- Garun-paralisia.
- Adimen-desgaitasunarekin lotura estua duten beste egoera batzuk.
Inguruabar horiek guztiek adimen-desgaitasuna duten pertsonei ematen zaizkienen antzeko laguntzak eskatzen dituzte.
